Almmustahtton 8.3.2019
Meahciráđđehusa mearkkašupmi stáhta eana- ja čáhceguovlluid divššárin lea ain dehálut luonddu máŋggahámatvuođa dorvvasteamis. Bearjadaga 8.3. almmustahtton eallišlájaid áittavulošvuođaárvvoštallan, dego maiddái mannan jagi loahpas almmustahtton luonddutiippaid áittavulošvuođaárvvoštallan čájeha dán. Meahciráđđehus áigu giddet fuomášumi áššái ain eanet ee. Čujuhemiin suodjalandoaimmaid buorebut, ovddidemiin sierra doaibmiid ođđalágan ovttasbarggu, ja ovddidemiin ođđa geavadagaid ja vugiid šlájaid ja daid eallinbirrasiid dili buorideapmái.
Meahciráđđehus háliida ovddežis buoridit šlájaid ja luonddutiippaid dili sihke suodjalanguovlluin ja ekonomalaš doaimma vuolde lean guovlluin.
”Árvvoštallan eallišlájaid áittavulošvuođa dilis buktá hui olu fuola. Váldit dieđuid vuostá duođalaččat”, dadjá Meahciráđđehusa váldohoavda Pentti Hyttinen. “Stáhta viiddis eana- ja čáhceguovlluid divššárin ja eará doaimmaid oktiiheiveheaddjin mis leat dása buorit vejolašvuođat ja geatnegasvuohta. Maiddái lea dehálaš, ahte ávkkástallat ain buorebut Meahciráđđehusa čehppodaga áittavuloš šlájaid ja luonddutiippaid buorideapmin. Ovttas guimmiiguin ovddidat maiddái ođđa geavadagaid ja vugiid.
Vuovdešlájaid eallindilit buoriduvvojit lotnolašgeavahanvuvddiin
Árvvoštallama mielde šlájaid áittavulošvuhtii leat váikkuhan mearkkašahtti láhkái vuovdeeallibirrasiid nuppástusat. Stáhta lotnolašgeavahanvuvddiin máŋggahápmásašvuhtii investerejuvvo jahkásaččat badjel 40 miljon euro. Geavatlaččat dat oaivvilda, ahte šlájaid dáfus árvvolaččamus guovllut guđđojuvvojit vuovdedoallodoaimmaid olggobeallái. Lassin Meahciráđđehus nanne máŋggahápmásašvuođa dorvvasteami ođđa birasrávvagiiddisguin.
“Mieskamuora lasiheapmin seastit čuohppamiin buot jápmán muoraid – sulaid 50 000 m3 jagis – mii ovdal ráddjojuvvui energiijamuorran”, Meahciráđđehus Vuovdedoallu Os beaivválaš jođiheaddji Jussi Kumpula muitala.
Meahciráđđehusa guovloekologalaš plánema boađusin vuovdedoalu olggobeallái guđđojuvvojit ekologalaččat árvvolaččamus báikkit. Seammás dorvvastat dáid guovlluid laktáseami ja šlájaid leavvanvejolašvuođaid. Guovloekologalaš fierpmádaga divvun áiggi dássái lea jođus.
Lassin meahciráđđehus ollašuhttá dán jagi ekologalaš árvvoštallama aktiivvalaš luonddudikšuma dárbbus vuovdedoalloguovlluin. Dan vuođul mearridat joatkkadoaimmain, mat sáhttet leat ovdamearkan guliid vádjolaneastagiid jávkadeapmi, jekkiid ovddežin dikšun dahje goarddabirrasiid dikšun.
Dárbbašat viiddis ovttasbarggu áittavullošaš šlájaid ja eallinbirrasiid dili dorvvasteapmái
“Ohcat maiddái ođđa geavadagaid máŋggahámat vuvddiin sorjavaš šlájaid náliid nannemii. Girdioarri LIFE-fidnus álgigoahtit earret eará ovddidit vuovdegieđahallanvugiid ovttas viiddis guoibmefierpmádagain girdioarriid eallinbirrasiid dili buorideapmin nu stáhta lotnolašgeavahanvuvddiin go priváhta vuvddiin. Nuppis LIFE-fidnus buoridišgoahtit mieskamuoras sorjavaš goppásiid eallinbirrasiid dili. Seammás ožžot ávkki maiddái earát áittavullosaš dahje maŋosmannan šlájat, dadjá luonddubálvalushoavda Timo Tanninen.
Árvvoštallama mielde nubbin dábáleamos šlájaid áittavulošvuhtii váikkuhan sivva lea jalges eallinbirrasiid savvon. Ovdamearkan stuorra oassi šlájain eallá vuvddiid lassin árbebirrasiin. Dás lea dehálaš ovttasbargu eanadoallobuvttadeaddjiiguin, vai omiid ja sávzzaid guohtumiin sáhttá dikšut áittavuloš árbebirrasiid. Dehálaš lea maiddái lasihit diškuma vuollásaš árbebirrasiid viidodaga njáskamiin rabas árvvolaš, savvoma vuollásaš báikkiid.
Buorit vuogit leat ja ovddiduvvo – resurseren galgá dorvvastuvvot
Árvvoštallan bajidii ovdan maiddái lavttabáikelottiid. Meahciráđđehusa koordineren Hydrologia-LIFE –fidnus buoridat lavttabáikkiid dili ovddidemiin ođđa geavadagaid viiddis ovttasbargofierpmádagas, mas leat luondduorganisašuvnnat sihke meahcásteaddjiid ja vuovdedoallosektora ovddasteaddjit.
“Áittavulošvuođaárvvoštallama mielde máŋggaid lavttabáikelottiid nálit leat gahččan. Aktiivvalaš ja bistevaš divvundoaimmaid dárbu lea stuoris. 2000-logu álggus divvo Mátta-Gárjilis lean Siikalahti lavttabáikki, ja lottiid nálit loktanišgohte. Go resurssat eai leat joatkkadivvumiidda, máŋggaid šlájaid nálit leat gahččan. Fidnuin ovddiduvvon geavadagat galget šaddat bissovažžan”, dadjá luonddusuodjaleami oaivámuš Tuula Kurikka Meahciráđđehusas.
Čoggojuvvon dieđu galgá ávkkástallat ain buorebut
Sihke luonddutiippaid ja šlájaid áittavulošvuođaárvvoštallamiid vuođđun leat šládja- ja luonddutiipadieđut, maid čoaggimis ja hálddašeamis Meahciráđđehusas lea stuorra rolla. Baicce, ahte dat lea guovddáš ovdalis máinnašuvvon árvvoštallamiin, dat veahkeha maiddái eana- ja čáhceguovlluid čuoziheames nu, ahte luonddu máŋggahápmásašvuođa dorvvasteapmi ja eana- ja čáhceguovlluid ávkkástallan sáhttá heivehuvvot buoremus vugiin.
Okta mearkkašahtti ovddidančuozáhat lea čázevuole mearraluonddu inventerendieđuid (VELMU) ain buoret ávkkástallan suodjalandoaimmain ja alit biodoalu ja mearrabieggafámu vásttolaš ovddideamis.
Lassidieđut:
Suvdilis ovdáneami oaivámuš Antti Otsamo, Meahciráđđehus Vuovdedoallu Os, tel. 040 719 7734
Luonddusuodjaleami oaivámuš Tuula Kurikka, Meahciráđđehus Luonddubálvalusat, tel. 0400 255 212
Liminganlahti riikkaidgaskasaččat mearkkašahtti lavttabáiki. Govva: Ulla Matturi / Meahciráđđehus Hydrologiija-LIFE