Sierraguovlluid plánen

Notkelmassa kulkeva polku Suomussalmen Kaunisiemestä

Meahciráđđehusa vuovdedoalu hálddašeamis leat eanangeavahanmearrádusaiguin vuođđuduvvon sierraguovllut, maiguin vuvddiid gieđahallan lea dábálaččat vejolaš, muhto gieđahallan lea ráddjejuvvon guovllu luonddu dihtii. Dákkáraš guovllut leat ovdamearkka dihtii:

  • olgolihkadanlága vuođul vuođđuduvvon vánddardanguovllut (Loga lasi stáhta vánddardanguovlluin)
  • oppalaš- ja sajádatlávvaguovllut, maiguin vuovdedoalu lea ráddjejuvvon lávvamearrádusaiguin
  • Meahciráđđehusa iežas sierraguovlomearrádusat (ovdamearkka dihtii Ylläs ja Badjemuoná).

Sierraguovlluin eará vuovdegeavahandábit deattuhuvvojit

Case: Ylimuonio

Muoná davveoassái lea čujuhuvvon guovlu Duottar-Lappi eanangottelávas lávvamerkemiin MU-2 vuovdedollui, turismii ja boazodollui.

Lávvamearrádusa mielde guovllu geavaheapmi galgá vuođđuduvvat geavahanplánii man stáhta ja gielda leat gárvvistan. Plánain viggojuvvo dahkat čielgasabbon eanangotteláva linnjemiid ja oažžut viiddis oainnu guovllu boahttevaš geavaheamis.

Plánaguovllus leat Meahciráđđehusa hálddašan vuovddit s. 13 000 ha. Vuovdedoalloguovllu viidodat dás lea s. 8 000 ha. Plánabajis (jagi 2040 rádjai) guovllus sáhttá gieđahallat earálágan čuohppandábiiguin sullii 2 000 ha dahje 15 % plánaguovllus.

Guovlu lea duovddavuovdedoalu pilohtaguovlu, gos geahččalit ođđa duovdaga ja fuođđoelliid oidojeaddji vuovdegieđahallanvugiid viidásit. Meahciráđđehus geavaha guovllus dušše gokčangearddi bajásdoalli čuohppandábiid.

Sierraguovllut leat vuođđuduvvon guovlluide, gosa čuohcá stuorát áhpásmuhttingeavahus-  dahje luondduturismajohtalus go dábálaččat dahje mat lea máŋggahámatvuođas dahje duovdagiiddis bealis earenoamáš árvvolaččat. Sierraguovlluin lea dábálaččat mii nu eará oaivegeavahanhápmi go vuovdedoallu ja guovlu lea ráddjejuvvon gažaldatvuloš eanangeavahanhámi čuovvumiin.

Goittotge sierraguovlluinge lea máŋggalágan badjálas eanageavaheapmi, man dihtii lea dávjá vuogálaš gárvvistit guovllu geavaheami guoskevaš ollislaš plána.

Vuovdedoalu perspektiivvas sierraguovloplánema guovddáš ulbmilin lea stivret vuovdedoallodoaibmabijuid nu, ahte čuozáhahkii lunddolaš vuovdi iešvuođat seilot guhkesge áigegaskkas.

Plánemis mii vuhtiiváldit guovllus dihtosis lean luonddu-, kultuvra- ja earáid sierračuozáhagaid. Dárbbu mielde plánema oktavuođas mii dahkat eanadatanalysa, mainna mii dovddastit eanadaga dáfus hearkkes oasseguovlluid. Lassin mii sihkkarastit, ahte guovllu áhpásmuhttinstruktuvrrat ja -máđijat leat báikediehtovuogádagas. Plánema boađusin mii sáhttit sajuštit guovllus dáhpáhuvvi čuohppamiid ja vuovdegieđahallama áiggi bealis ja muđuige nu, ahte guovllu earát eanangeavahanhámit vuhtiiváldojuvvojit.

Dutkamušvuovddit 

Dutkamušvuovddit leat iežas eanangeavahanluohkká. Luondduriggodatguovddáš vástida dutkamušvuovdeplánemis guovlluin mat leat dan geavahusas. Meahciráđđehus čađaha doaibmabijuid daid rávvagiid mielde maid Luondduriggodatguovddáš lea addán.

Vuovdedikšumiin máŋggabealat duovdagat

Kuvapari, jossa on esitetty, miten järvimaisema paljastuu, kun osa puista hakataan pois tieltä.
Geaidnoguorra ovdal ja maŋŋá čuohppama: jávreoainnus rahpasa čábbát.

Eanadatplánema vugiiguin sáhttá geahpedit čuohppamiin boahtán hehttejeaddji eanadatváikkuhusaid dahje čuohppamiiguin váikkuhit juoba positiivvalaččat eanadatgovvii ja vuovddi áhpásmuhttingeavahusárvui. Suhkkes vuovddi duohken sáhttet boahtit oidnosii čáppa čázádagat ja kultureanadagat mat ealáskahttet ja dahket meahcceeanadaga máŋggabealagin.

Čuohppanviidodagaid hábmen, seastinmuorrajoavkkuid sajušteapmi, eanadagaid bealis árvvolaš oidnosiid rahpan ja sierračuozáhagaid deattuheapmi leat vuovdedikšuma vuogit eanadatárvvuid seailluheapmin.

Dehálaš lea maiddái muorrašládjamolsašuddan ja earenoamážit lastamuoraid valljivuohta, mii bajida vuovdebihttá eanadatárvvu. Davvi-Suomas turismaeanadagid meahci iešvuođaid sáhttá bajásdoallat gokčangearddi bajásdoallan smávvaráige- ja hárvenčuohppamiin. 

Eanadagaid bealis hearkkes guovllut leat earenoamážit ássanguovllut ja astoáigge huksema guovllut, kulturbirrasat, máđijaid ja áhpásmuhttinstruktuvrraid lagašvuovddit, várrevielttit ja alážat, čázádagaid gáttit ja geaidnoguorat.

Eanadagaid bealis hearkkes guovlluide heivvolaš vuovdegieđahallanvuogit leat omd. čoagginčuohppan ja smávvaviidodatšaddadeapmi, hárvenčuohppamat ja seastinmuorračuohppamat.

Go doaibmat áhpásmuhttingeavahusčuozáhagain bálgát ja máđijat seailluhuvvojit čavddisin ja čuohppanbázahusat čoggojuvvojit eret máđijain. Bivnnuhis áhpásmuhttinčuozáhagain čuohppamat čađahuvvojit sesoŋŋabaji olggobealde.

Virtuálameahcit duovddaplánema veahkkin

Virtuaalimetsä-tietokoneohjelman visualisointi metsästä ennen ja jälkeen pienaukkohakkuun. Kuvan vasemmassa laidassa metsä on täysikasvuista, keskellä on hakkuuaukko ja oikeassa laidassa kuvataan metsä 30 vuoden jälkeen eli taimikkona.
Virtuálameahci visualiseren vuovddis ovdal ja maŋŋá smávvaráigečuohppama. Olgeš bealde seamma vuovdi 30 jagi maŋŋá.

 
Eanadagaid bealis hearkkes guovlluin ovttasbargu čanusjoavkkuiguin lea earenoamáš dehálaš. Plánakárttain sáhttá goittotge leat váttis áicat, mo vuovdedoalu doaibman rievdada eanadaga.

Mii leatge ráhkadan báikedieđuin ávkkástallan meahcceplánema vugiid vai vuhtiiváldit eanadaga kvalitehta. Daid vehkiin sáhttit áiccalmahttit eanadatrievdademiid dahje visualiseret vuovdegieđahallamiid jo plánamuttus.

Okta dákkáraš bargoneavvu lea leamašan ArcGis-vuđot 2d-oainnusanalysa, mas eanadaga sáhtii geahčadit ovddalgihtii meroštallon geahčadančuoggáin. Analysa vehkiin ohcaledje eanadagaid bealis rivttes čovdosiid omd. čuohppanvuohkái ja dan ráddjemii.

Elektrovnnalaš  meahcceresursadiehtu lea dahkan vejolažžan speallanteknologiija ja virtuáladuođalašvuođa atnima ávkin meahcceplánemis. Mii leat piloteren ovttasbarggus Lappi Ámmátallaskuvllain Virtuaalimetsä-heivehusa Kylmäluoma vánddardanguovllus.

Virtuálameahcis eanadaga sáhttá geahčadit loddeperspektiivvas, ja meahcis sáhttá maiddái lihkadit nu mo háliida. Virtuálaeanadagas oaidná meahci dán áigge, doaibmabiju maŋŋá dahje dihto áigebaji maŋŋá, mainna áiccalmahttojuvvo vuovdedoalu doaibmabijuid ja vuovddi šaddama.

Virtuaalimetsä-heivehusa ráhkadeami nubbi muddu álggii jagis 2018, goas fárrui bohte maiddái earát vuovdesuorggi doaibmit. Heivehus testejuvvo Meahciráđđehusa báikediehtomateriála vehkiin.