Meahciráđđehusa Luonddubálvalusaid organiseren stuorraspirerehkenastimiin eai gávdnan dán jagi geatkki luottaid giđđamuohttagis Urho Kekkonen álbmotmeahcis eaige maiddái Bulju-Bievrrašjávrri guovllus. Muotkkeduoddara guovllus fas geatkeáicamiid dahke badjelaš logi geatkkis, mii lea sullii seammá olu go ovddit jagiin. Gitta jagi 2017 rájes Lappis getkkiid luottaid leat gávdnan máŋgga guovllu stuorraspirerehkenastimiin juohke jagi ain uhcibut.
Meahciráđđehusa Luonddubálvalusat vástida stáhta luonddusuodjalanguovlluid dikšumis. Geatki lea Suoma stuorimus neahteealli ja hui áitatvuloš. Urho Kekkonen álbmotmeahcci gullá maiddái Natura 2000 -fierpmádahkii, ja geatki lea okta šlájain, mii lea ággan guovllu suodjaleapmái.
– Min dahkan čuovvuma vuođul geatkenálli lea hedjonan davvin ja mii leat fuolas. Ii leat lunddolaš, ahte Urho Kekkonen álbmotmeahci viidosaš guovllus eai gávdno ollege getkkiid luottat. Stuorraspirerehkenastimat, maid dagaimet giđđat, eai goittotge atte doarvái ja doarvái gokčevaččat dieđu geatkenális Sámis. Šlája suodjaleami perspektiivvas mii dárbbašivččiimet maiddái dálveáiggálaš čuovvuma geatkki bessemiin ja getkkiid reviirraid čuovvuma, dadjá luonddusuodjaleami spesiálaáššedovdi Stefan Siivonen Meahciráđđehusa Luonddubálvalusain.
Geatki boktá olu dovdduid ja sagastallama, dasgo dat goddá bohccuid
– Geatkki ferte suodjalit dehálaš oassin luonddu máŋggahámatvuođas, vaikko ealli dagahage vahága, Siivonen muittuha.
Dál dárbbašat dárkilut dieđu, vai getkkiid meari ja sivaid náli hedjoneapmái sáhtašii analyseret dárkileappot.
– Getkkiid jávkadeapmi lea vejolaš boazodoalloguovllus Suomas, Ruoŧas ja Norggas daid dagahan vahágiid dihtii. Dála dieđuid vuođul mii eat sáhte ovdamearkka dihtii árvvoštallat, mii lea lobihis bivdima mearri ja váikkuhus geatkenállái Lappi luonddusuodjalanguovlluin, Siivonen dadjá.
Geatkki goddin lea rihkuslága mielde roavis meahcástanrihkus.
– Geatkki lobihis goddimat eai boađe meahccegoziheamis ovdan oba juohke jagi. Gitta báhcima riska lea uhci ja goziheami resurssat leat fuonit guovlluid viidodaga ektui meahccegozihanhoavda Henri Pelkonen Meahciráđđehusas dadjá.
Stuorraspiriid guovllurehkenastimiin čoaggit dieđu Luondduvárreguovddážii
Meahciráđđehus lea koordineren giđđadálvvi nu gohčoduvvon stuorraspiriid guovllurehkenastimiid Lappis juo gitta 1990-logus. Meahciráđđehusa Luonddubálvalusat dahká getkkiid rehkenastima čuovvovaš guovlluin Lappis:
- Bulju–Bievrrašjávri, Muotkkeduottar ja Urho Kekkonen álbmotmeahcci bárahis jagiin
- Giehtaruohtas, Leammi ja Nuorta-Anár báralaš jagiin
Luonddubálvalusat doaimmaha rehkenastimiid dieđuid Luondduvárreguovddážii (Luke), mii vástida riikkaviidosaš geatkenáli čuovvumis.
– Meahciráđđehusa geatkerehkenastimiin lea hui dehálaš rolla Davvi-Sámi geatkenáli árvvoštallamis, dutkamušprofessor Ilpo Kojola Lukes dadjá.
Rehkenastimiin figgat áicat visot guovllus lihkadan getkkiid johtimiid gokčevaččat guovlluin. Rehkenastimat bistet guđege guovllus muhtun beivviid. Áicamiid dahkat varas muohtaluottaid vuođul. Rehkenastimiin leat mielde Meahciráđđehusa bargit ja bálgosiid boazooamasteaddjit.
Lassedieđut
- Meahciráđđehus: Luonddusuodjaleami spesiálaáššedovdi Stefan Siivonen, Meahciráđđehus: tel. 020 6397 096, stefan.siivonen@metsa.fi
- Luondduvárreguovddáža maŋimuš čoahkkáigeassu Geatkenálli Suomas: Ahmakanta Suomessa 2022. Jukuri (luke.fi)
Ođas lea divvojuvvon 20.6. Sihkkojuvvon eret feaillalaš diehtu meahccebearráigeahččooaivámuša sitáhtas, man mielde Suoma fuođđoguovddáš mieđihivččii spiehkastatlobi geatkki goddimii jo geatkki dahkan golmma vahága maŋŋá.