Sávvat lihku Eurohpá áidna eamiálbmogii sámiid álbmotbeaivvi. Meahciráđđehus dahká ovttasbarggu sámegiela ja sámiid árbevirolaš ealáhusaid eavttuid dorvvasteapmin. Mihttomearrin lea, ahte sámeguovllus sáhttá hárjehit boazodoalu, meahcásteamis ja luonddubuktagiid čoaggima ja eará árbevirolaš ealáhusaid eará ealáhusaid bálddas maiddái boahttevuođas.Meahciráđđehus doaibmá sámiid ruovttuguovllus, mii sisttisdoallá Eanodaga, Anára ja Ohcejoga gielddaid ja Soađegilis Sámi bálgosa guovllu. Suoma sulaid 10 000 sápmelaččas dáid guovlluin ásset sulaid 3500. Suomas hállet anáraš-, nuortalaš- ja davvisámegiela.
Meahciráđđehusa hálddašeapmái addojuvvon luondduresurssaid dikšun, ávkkástallan ja suodjaleapmi galgá sámeguovllus heivehuvvot oktii nu, ahte sámekultuvrra hárjeheami eavttut dorvvastuvvojit.
Sámekultuvra doarjun gullá Meahciráđđehusa doibmii
Sámegielagiin lea vejolašvuohta hállat eatnigielas Meahciráđđehusa ja sámeálbmoga virggálaš čoahkkimiin. Ain stuorát oassi Meahciráđđehusa dieđihanmateriálas, oahpistemiin, lobiin ja soahpamušain lea oažžumis sámegielain. Vánddardeaddji Lundui.fi-siidduin sáhttá lohkat álbmotmehciid ja eará Meahciráđđehusa vánddardanbáikkiid govvádusaid davvisámegillii, anárašgillii ja nuortalašgillii. Meahciráđđehusa sámegielat Sámi meahcit ja luondu -Facebook-siidduide buvttaduvvo materiála máŋgii vahkus. Materiála buvttadit Meahciráđđehusa sámegielat bargit eanaš davvisáme ja anárašgillii. Meahciráđđehus doarju bargoveagas sámegiela stuđerema.
Meahciráđđehus bargá sámekultuvrra doarjumiin maiddái kártemiin luonddus historjábáikkiid ja ordnemiin kultuvrralaččat árvvolaš sámedáluid ja bigálusbáikkiid.
Eanageavaheamis ráđđádallo sápmelaččaiguin
Sámiid ruovttuguovllu gielddaide leat ođđa meahciráđđehuslága mielde vuođđuduvvon ráđđádallangottit gielddaid guovdu. Daiguin gieđahallet stáhta eana- ja čáhceviidodagaid ja daidda gullevaš luondduresurssaid suvdilis ávkkástallama ja dikšuma.
Dehálaš eanageavahanáššiin ja vuovdegieđahallanprinsihpain ráđđádallo Sámedikkiin ja nuortalaččaid guovllus Nuortalaččaid giličoahkkimiin. Meahciráđđehus válddii eanageavaheami plánemis vuosttaš virgeoapmahažžan máilmmis iskkusatnui eamiálbmogiid árbevirolaš dieđu guoskevaš Akwé: Kon -rávvagiid jagi 2010. Dál meannudanvuohki lea anus buot guovlluin Meahciráđđehusa ja Sámedikki ovttasbargoneavvun.
Sámiid ruovttuguovllus 84 % leat meahcceguovllut, álbmotmeahcit, luonddusuodjalanguovllut ja luondduealáhusguovllut, gos ii leat vuovdedoallu. Loahppa oassi guovlluin lear máŋggageavahanvuovddit ja dain badjel bealli lea ráddjejuvvon vuovdedoalloanu olggobeallái.
Meahciráđđehussii gullevaš guovlluin (7% sámeguovllus) čuohppamat dahkkojuvvojit hárvenčuohppamiin, gokčevašvuođa bajásdoalli čuohppamiin ja ođasteapmin siemamuoraiguin. Jalgadin čuohppamat sámeguovllus leat heaittihuvvon jo 25 jagi áigi. Plánemis váldojuvvojit vuhtii bohccuid deháleamos guohtunguovllut ja bohccuid jahkodatjohttin. Vuovdedoalu ja boazodoalu oktiiheiveheapmi lea sohppojuvvon Bálgosiid ovttastusain. Lassin sámebálgosiiguin lea sohppojuvvon deháleamos guohtunguovlluid seailluheamis 20 jagi áigge vuovdedoalloanu olggobealde. Ráđđádallamiin bálgosiiguin mannat čađa guovllu čuohppamiid ja eará vuovdedoallodoaimmaid ja sohppojuvvo, mo dahkat ovttasbarggu boazodollui dehálaš guovlluin. Mihttomearri lea ovddidit ovttas vuovdedoallovugiid, maiguin boazodoalu dárbbut váldojuvvojit vuhtii.
Oahpásmuva sámekultuvrii álbmotbeaivevahku áigge
Sámekultuvrii sáhttá oahpásmuvvat ovdamearkan Anáris Siiddas, mas seammá ráhkadusas leat Sámemusea ja Meahciráđđehusa luondduguovddáš. Siiddas bálvalit maiddái sámegielaiguin.
Álbmotbeaivvi vahku áigge sámekultuvrii sáhttá oahpásmuvvat maiddái Roavvenjárggas Dieđaguovddáš Pilkes, gos čájehuvvojit oanehisfilmmat, maid sámegielat mánát leat dahkan. Duorastaga 8.2. ordnejuvvo beaiveruovttumánáide Made In Metsä -bargobádji davvisámegillii.
Sámi álbmotbeaivvi ruohttasat ollet 6. guovvamánu 1917 Roandimis dollojuvvon vuosttas sámečoahkkimii. Dalle sápmelaččat álggahedje rájáid rasttildeaddji ovttasbarggu.
Lassidieđut:
Sámegielat dieđiheaddji Pentti Pieski, Meahciráđđehus, tel. 040 769 6109, pentti.pieski(at)metsa.fi
Loga lasi:
Meahciráđđehusa sápmelaččaid ovttasbarggus metsa.fi-bláđis:
Meahciráđđehusa neahttasiiddut davvisámegillii: https://www.metsa.fi/web/se
Vánddardeaddji Lundui.fi-neahttasiiddut sámegielain
o davvisámegillii (www.lundui.fi)
o anárašgillii (www.aanaar.lundui.fi)
o nuortalašgillii (www.lundui.fi/se/saamkiolle)
Meahciráđđehusa sámegilliiFacebookkas: https://www.facebook.com/samimeahcit/