Luondduriggodagaid ávkkástallan lea álo hábmen vuvddiid ja čáziid luonddudili ja váikkuhan seammás daid suodjalanárvvuide, fuođđo- ja guollenáliid eallinbirrasiidda ja eanadahkii. Meahciráđđehusa Luonddubálvalusat, Vuovdedoallu ja Fuođđobálvalusat divodit dál hedjonan eallinbirrasiid oassin vuođđobarggus sihke lasseruhtadeami vehkiin earálágan prošeavttain ja Helmi-prográmmas.
Luonddubálvalusat ovddežiiddikšot jekkiid viđa duháha hektára jahkeleavttuin ja ollislašmihttomearrin lea golbmalogi duhát hektára. Vuovdedoallu dahká jahkásaččat luonddudikšunbargguid duhát hektáras, maidda gullet earret eará jekkiid ovddežiiddikšun, rođuid ja goarddabirrasiid dikšun ja buollinjoatkkaguovlluid bajásdoallan. Dán lassin guliid goargŋuneastagat jávkaduvvojit measta čuođi čuozáhagas.
Fuođđobálvalusat divodit moatte jagi áigge moaddelogi eará guoikaguovllu logi eará jogas ja leat mielde jávkadeamen vierisbeađuid measta čiežalogi suodjalanguovllus. Ávkkit leat ollislaččat ja rástáčuohppi. Guđege čuozáhaga luondduárvvut – fuođđu, guolit, muorjjit, duovdagat ja áhpásmuhttingeavaheapmi – ovdánit buoret guvlui.
Sierramáinnašumi ánssášit Meahciráđđehusa Fuođđobálvalusaid innovatiiva rusttetovdáneapmi. Mannan čavčča čáziid divodeamis váldojuvvui geavahussii smávva njammančiekŋudeaddji. Njealjejuvllaga sturrosaš mašiidna heive ádjagiid ja smávva jogaid divodeapmái. Dan vehkiin okta olmmoš sáhttá loktet eret jagiid mielde golganguovllus čoggon giddes ávdnasa ja ovddežiid dahkat earet eará dápmoha gođđosajiid. Mašiinna ovddidanbargu joatkašuvvá, ja boahttevuođas dát mašiinnat soitet oidnot birra riikka golganguovlluid divodanbargguin.
Eallinbirrasiid divodeamis guđege ovddasvástádussuorggis leat iežas doaibmamii ja doaibmabirrasii laktásan oassi ollislašvuođas. Guđege ovddasvástádussuorggi árvvolaš bargonávccat leat dárbbašlaččat, vai oažžut áigái dearvvaslaš golganguovlluid ja ekosystemaid jekkiiguin, ádjagiig uin ja rávdnječáziiguin.
Mearkkašahtti oassi Meahciráđđehusa Luonddu- ja Fuođđobálvalusaid eallinbirasbarggus dahkkojuvvo dán muttus sierraruhtademiin. Lea hui dehálaš, ahte dát ruhtadeamit joatkašuvvet. Dán lassin galggašii sihkkarastit dan, ahte Luonddu- ja Fuođđobálvalusaid jahkásaš vuođđoruhtadeapmi livččii doarvái gokčat doaibmama, mii buvttada konkrehtalaš, guhkesáigásaš ja eará hápmásaš ávkkiid. Lassin Vuovdedoalu gálggašii sáhttit bissovaččat joatkit árvvolaš eallinbirasbarggus lundomet buorrin.
Min guhkes áigegaskka mihttomearrin galget leat ollislaš, dearvvaslaš golganguovllut ja ekosystemat máselggiin gitta merrii. Dát mihttomearri hástala nu Meahciráđđehusa politihkalaš stivrema go min návccaid fierpmáiduvvat guvllolaččat nu, ahte bohtosat sihkkarastojuvvojit maiddái earáid go stáhta eatnamiid ja čáziid oasis.
Lassedieđut:
Vs. fuođđodoallohoavda Jyrki Tolonen, jyrki.tolonen@metsa.fi
Čálus lea almmustahtton suomagillii Meahciráđđehusa Metsä.fi-bláđis 3/2021