Álbmotmehciid galledeaddjimearit suoidnemánu loahpa áigegaskkas leat vehá allagat go jagi 2020, goas vásihedje olahuslaš galledeaddjimeari korona dihtii. Álbmotmehciin leage oaidnimis ođđa bissovaš jearrodási. Suoidnemánu loahpa rádjai Suoma álbmotmehciin gallededje sulaid 2,5 miljon geardde. Stuorra galledeaddjimeriin leat ceavzán lasseruhtademiin, mii čujuhuvvui bálvalanráhkadusaide ja bivnnuhis luonddučuozáhagaide. Boahttevuođas bissovaš vuođđoruhtadeapmi galgá leat lassánan galledeaddjimeriid čuvvon dásis.
Meahciráđđehus čuovvu álbmotmehciid ja eará bivnnuhis luonddučuozáhagaid galledeaddjimeriid jahkásaččat ja raportere galledeaddjimeriin jahkedásis ja gaskaraporterema oktavuođas 1.1.-31.7. Dávisteaddji jagi 2020 áigegaskii veardidettiin ovdamearkan álbmotmehciid galledeaddjimearit lassánedje 4 %, muhto veardidettiin jahkái 2019, lassáneapmi lea 25 %.
“Sáhttit hállat ođđa jearrodásis”, dadjá luonddubálvalushoavda Henrik Jansson Meahciráđđehusas. “Pandemiija dihtii luonddu vuosttas háve gávdnan olbmot leat boahtán bissovaččat. Lassánan gáiddusbargovejolašvuođat leat lasihan friddjaáigge ássiid vejolašvuođaid galledit min luonddučuozáhagain, dego álbmotmehciin ja vánddardanguovlluin. Olbmot leat gávdnan ođđa aktivitehtaid ovdamearkan vánddardanguovlluid máŋggabealat vejolašvuođain. Boahttevuođas maiddái riikkaidgaskasaš mátkkálaččat máhccet, nuba njiedjan ii jáhkkimis boađe galledeaddjimeriide.”
Jagi 2020 ektui galledeaddjimearreovdáneapmi 1.1.–31.7.2021 lea viehka earálágan Mátta- ja Davvi-Suomas. Dálvit 2021 lei valjit muohta máddinge, mii geahpedii Mátta-Suomas bálgáiguin johtima máŋggain báikkiin go veardida álgodálvái 2020, goas lei unnán muohta. Maiddái báhkat geahpededje galledeaddjimeriid eandalii suoidnemánus mátta čuozáhagain. Koillismaas ja Lappis fas lei fuomášahtti lassáneapmi jagi 2020 veardidettiin. Eandalii Lappi geassesesoŋŋa lei spiehkastatlaš ealaskas.
Dálkki lassin okta čielga lassáneami čilgen dahkki lea aktivitehtaid máŋggabealagin šaddan (ee. šleađgasihkkelastin, meallun ja sup-lávddiin meallun). Olbmot leat maiddái skáhppon eanet vánddardanrusttegiid, maid háliidit ávkkástallat maiddái boahttevuođas.
Luondduárvvut, áššehasdorvvolašvuohta ja turismma ovdáneapmi gáibidit bissovaš ruhtadandási loktema
Meahciráđđehusa Luonddubálvalusat lea ožžon earálágan lasseruhtademiin 38 miljon euro dán ráđđehusbadjái álbmotmehciid ja eará bivnnuhis luonddučuozáhagaid bálvalanráhkadusaid divvumii ja ovddideapmái.
“Almmá dán ruhtadeami eat livčče ceavzán jo ovddeš galledeaddjimeriin, iige eandalii ná stuorra lassánemiin. Dát dahkkon investeren buvttada ávkki maiddái boahttevuođas, go dálá ráđđehusprográmmas ja rámmaráđđádallamis sohppojuvvon vuođđoruhtadeami dássi ollašuvvá maiddái boahttevuođas”, Henrik Jansson gávnnaha. “Boahttevuođasge mis sihkkarit leat investerendárbbut, ja seammá áigge buoridat min goasttádusbeaktilvuođa ja buvttadeami.”
Jansson muittuha, ahte ruhtadeapmi, mii lea ožžojuvvon, buktá ruđa guovlluekonomiija
Álbmotmehciid ja eará rehkenastima bires lean galledeaddjiid ruhtageavaheami miehtemielalaš váikkuhusat daid lagašguovllus lassánit oppa áigge ja ledje árvvu mielde 371 miljon euro jagi 2020. (Jagi 2021 logut almmustahttojuvvojit álgodálvve 2022.) Luonddučuozáhagain lea maiddái mearkkašahtti álbmotdearvvašvuođa váikkuhus, mii lea árvvoštallojuvvon 396 miljon euroi/jahki.
Dáid čuozáhagaid dikšumii ožžojuvvon sierraruhtadeami oppalašváikkuhus barggolašvuhtii lea sulaid 411 olmmošbargojagi, mas njuolggo investerenáigge barggolašvuohta lea árvvu mielde 274 olmmošbargojagi ja eahpenjuolggo investerenváikkuhus sulaid 138 olmmošbargojagi. Oastinbálvalusaid oassi dán ruhtadeamis lea sulaid 65-80 % čuozáhaga mielde.
Mearkkašahtti buorádusat luonddučuozáhagaid bálvalanrusttegiin
Luonddučuozáhagaid bálvalanrusttegiidda leat dahkkon mearkkašahtti buorádusat lasseruhtademiin. Ovdamearkkat sierra guovlluin Suomas leat ee.
- Lappi: Pyhä–Luoston álbmotmeahci Isokurui lea dahkkon metállaruŋgulaš ja muorain skoađastuvvon máđija ja Uhriharju metállaráhpat. Árbevirolut ráhkadeami ovddastit Martimoaapa rovvemuorat.
- Nuortabađaeana–Kainuu: Riisitunturi gáržin gávnnahuvvon parkerenbáikki kapasitehta leat lasihan golmmageardásažžan. Bivnnuhis Riisin rietas –beaivetuvrra lea nanosmahtton lassánan galledeaddjimeriid gáibidan ortnegii. Meahciráđđehus ja Posio gielda leat maiddái ovttasbarggus ordnen álbmotmeahci máđijaid váldoálggahančuoggái dolvon geainnu. Syöte álbmotmeahcis leat ordnen vánddardanmáđijaid mearkkašahtti olu.
- Riddu: Oaivegávpotguovllus, eandalii Nuuksios ja Sipoonkorpis, leat viiddidan máŋggaid parkerensajiid báhkadasaid garvima dihtii. Lassin Máttanuorta-Suomas ordnejedje 150 jagi boares Säppi árkakája. Svartholma ladnesullos lea jođus muvrradivvunbargu – čuozáhat lea mearkkašahtti kulturárbečuozáhat.
- Jávre-Suopma: Bargomuttus leat Saimaa vánddardanhámmaniid kádjaprošeavttas ja easttahis máđidja Punkaharjus Karjalankallio guovllus. Evos leat dahkan easttahis máđijaid.
Lassedieđut
- Galledeaddjimearit ja daid ovdáneapmi: Liisa Kajala, liisa.kajala@metsa.fi
- Oppalašgovva ja ruhtadeapmi: Luonddubálvalushoavda Henrik Jansson, henrik.jansson@metsa.fi
- Álbmotmeahccehoavddat guovlluid mielde:
- Riddo-ja suolodatguovlu (ml. oaivegávpotguovlu): Harri Karjalainen, harri.karjalainen@metsa.fi
- Sis-Suopma: Tuula Peltonen, tuula.peltonen@metsa.fi
- Nuorta-Suopma: Matti Hovi, matti.hovi@metsa.fi
- Davviluokta (ml. Syöte): Saara Airaksinen, saara.airaksinen@metsa.fi
- Koillismaa–Kainuu: Sari Alatossava, sari.alatossava@metsa.fi
- Lulli-Lappi: Hely Juntunen, hely.juntunen@metsa.fi
- Duottar-Sápmi: Pekka Sulkava, pekka.sulkava@metsa.fi
- Davvi-Sápmi: Joel Erkkonen, joel.erkkonen@metsa.fi
- Guovlluguovdasaš dieđáhusat álbmotmehciin leat Luontoon.fi-siidduid ođđasiin 3.9.2021